آب آوردن زانو نوعی تورم شدید زانو است که معمولاً ناشی از آسیب فیزیکی جدی به زانو و همچنین داشتن بیماری‌های زمینه‌ای همانند آرتروز یا روماتیسم مفصلی است. احتمال بروز آب آوردن زانو در افرادی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند، بیشتر از بقیه است. آب آوردن زانو در این بیماران به معنای پیشرفت بیماری زمینه‌ای نیز هست. در این شرایط، تنها راه جلوگیری از وخامت بیماری زمینه‌ای قرار گرفتن تحت نظر پزشک است. آب آوردن زانو در سنین بالاتر می‌تواند بسیار شدیدتر باشد و روی دامنه حرکتی افراد تأثیر زیادی بگذارد، پس توصیه می‌شود که بیمار حتماً تحت نظر متخصص ارتوپد قرار گیرد.
آیا آب آوردن زانو خطرناک است؟
مقداری مایع (سینوویال) میان همه مفاصل بدن وجود دارد؛ این مایع از اصطکاک استخوان‌ها با یکدیگر جلوگیری می‌کند و اجازه می‌دهد به راحتی حرکت کنند. در اطراف زانو نیز مایع سینوویال وجود دارد. هنگامی که مقدار این مایع زیاد از حد شود و در داخل یا اطراف زانو جمع گردد، زانو متورم شده و یا به اصطلاح آب میآورد. اما چه زمانی آب آوردن زانو واقعاً خطرناک است و نیاز به مراقبت اورژانسی دارد؟
اگر زانوی آب آورده دچار آسیب شده است و اصلاً نمی‌توانید زانو را تکان دهید، زانوی شما قرمز شده و دمای بالاتری نسبت به بقیه بدنتان دارد و یا حتی محل زانو لمس شده و نمی‌توانید آن را احساس کنید باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
اگر مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای از جمله روماتیسم، آرتروز، نقرس و… هستید و زانوی شما مکررا آب میآورد، به این معنی است که احتمالا بیماری در حال پیشرفت بوده و زانو آب آورده است و باید به پزشک مراجعه شود.
اگر آب آوردن زانو درمان نشود، در طولانی مدت اثر مخرب‌تری خواهد داشت. مخصوصاً اگر آب آوردن زانو به دلیل عفونت باشد، این عفونت باکتریایی به مرور زمان گسترش یافته و آسیب دائمی ایجاد خواهد کرد. حتی در موارد شدید می‌تواند منجر به درد بیش از حد زانو و از دست دادن تحرک شود.
تشخیص علت آب آوردن زانو
تشخیص صحیح علت آب آوردن زانو فقط باید توسط متخصص ارتوپد انجام شود. ۳ روش برای تشخیص آب آوردن زانو وجود دارد که به ترتیب عبارت است از: معاینه فیزیکی، آزمایش‌های تصویر برداری، بررسی مایع مفاصل در آزمایشگاه.
معاینه فیزیکی
در معاینه فیزیکی، متخصص با لمس کردن زانوی شما متوجه وجود درد و شدت آن می‌شود و سپس بر اساس آن، روش‌های درمانی مختلف را تجویز می‌کند. اگر آرتروز زانو داشته باشید، پزشک با لمس کردن ناحیه‌ای که مایع بین مفصلی وجود دارد متوجه آن خواهد شد. همچنین اگر در ناحیه زانو، درد یا قرمزی داشته باشید تشخیص پزشک عفونت زانو خواهد بود. پزشک با فشار آوردن و جا به جا کردن زانو نیز می‌تواند متوجه شود که پارگی رباط یا شکستگی زانو اتفاق افتاده است.
آزمایش‌های تصویربرداری
پس از معاینه فیزیکی، معمولاً پزشکان برای مطمئن شدن از تشخیص و البته پیدا کردن علت آب آوردن زانو آزمایش عکس برداری تجویز میکنند. آزمایش‌های سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی برای تشخیص آب آوردن زانو بیشترین استفاده را دارند.
بررسی مایع مفاصل در آزمایشگاه
اگر درد زانو بسیار زیاد باشد، متخصص در همان جلسه معاینه مقداری از مایع مفصل را تخلیه می‌کند. این عمل هم به کاهش درد کمک می‌کند و هم نمونه‌ای برای آزمایش‌های تشخیصی و ارائه درمان مناسب است. مایعی که از مفصل متورم شده تخلیه می‌شود، سینوویال نام دارد. مایع سینوویال معمولاً غلیظ و شفاف است و اگر مایع خارج شده اینگونه نباشد، یعنی باید آزمایش شود. اگر آزمایشگاه مشخص کند که تعداد گلبول‌های سفید زیاد از حد است، یعنی زانو دچار عفونت شده است. همچنین اگر کریستال‌های اسید اوریک در مایع سینوویال وجود داشته باشند، یعنی فرد دچار نقرس شده است.
علت‌های احتمالی آب آوردن زانو
دلایل متعددی در به وجود آمدن عارضه آب آوردن زانو نقش دارند؛ مثل شکستگی، آرتروز، عفونت و… اگر بخواهیم علت‌های آب آوردن زانو را دسته بندی کنیم، ۲ دسته اصلی شامل آسیب‌دیدگی و بیماری خواهیم داشت که بیشترین تأثیر را روی به وجود آمدن آب زانو دارند.
| علت‌های ناشی از آسیب‌دیدگی | نشانه‌های همراه | آینده درمان |
|---|---|---|
| پارگی رباط (به ویژه رباط ACL) | عدم تعادل، حرکت با درد | قابل درمان با روش‌های غیرتهاجمی جراحی در موارد شدید. |
| پارگی مینیسک | قفل شدن زانو، درد زیاد در امتداد مفصل | قابل درمان با روش‌های غیرتهاجمی جراحی در موارد شدید. |
| استفاده بیش از حد از زانو | درد، گزگز کردن زانو، بی حس شدن زانو | قابل درمان با مراقبت‌های اولیه، استراحت. |
| علت‌های ناشی از بیماری | نشانه‌های همراه | آینده درمان |
|---|---|---|
| آرتروز | شروع تدریجی درد زانو، سفت شدن زانو، کاهش تحرک | قابل کنترل با روش‌های غیرتهاجمی جراحی تعویض مفصل در موارد شدید. |
| روماتیسم مفصلی | سفت شدن زانو، درد زیاد، خستگی | قابل کنترل با دارو |
| نقرس | درد شدید ناگهانی، قفل شدن زانو، داغ شدن زانو | قابل کنترل با روش‌های غیرتهاجمی و دارو |
| عفونت | کاهش محدوده حرکتی، تب و لرز | قابل درمان با آنتی بیوتیک |
| بورسیت | حساسیت موضعی روی بورس‌ها، درد حین حرکت | قابل کنترل با روش‌های غیرتهاجمی |
علت های آب آوردن زانو ناشی از آسیب‌دیدگی
آب آوردن زانو بر اثر آسیب‌دیدگی معمولاً در ورزشکاران، مخصوصاً در رشته‌های بسکتبال، فوتبال، تنیس و والیبال دیده می‌شود اما ممکن است در اثر حادثه برای هر کسی پیش بیاید. آسیب فیزیکی به زانو باعث می‌شود مقدار زیادی از مایع بین مفصلی انباشته شده و پس از مدتی زانو آب بیاورد. به طور کلی، هر چقدر فعالیت‌های روزانه یا تفریحی شما با زانو بیشتر سر و کار داشته باشد، امکان بروز آسیب‌دیدگی و در نتیجه آب آوردن زانو بیشتر است.
پارگی رباط ACL
رباط صلیبی قدامی (ACL) یکی از رباط‌های کلیدی است که به تثبیت مفصل زانو کمک می‌کند. این رباط، استخوان ران را به استخوان ساق پا متصل می‌کند. پارگی رباط صلیبی قدامی معمولاً در طول ورزشهایی که شامل توقف‌های ناگهانی و تغییر جهت هستند، مانند بسکتبال، والیبال، فوتبال، تنیس و… اتفاق می‌افتد. البته افزایش سطح هورمون استروژن هم در پارگی رباط صلیبی قدامی مؤثر است.
- علائم پارگی رباط صلیبی قدامی: درد، تورم، مشکل در راه رفتن، حساسیت به لمس، کاهش محدوده حرکتی
- روش درمان: بسته به شدت پارگی رباط، درمان‌های مختلفی وجود دارند که به ترتیب عبارتند از: استفاده از کمپرس یخ، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، بستن زانو، فیزیوتراپی، جراحی
پارگی مینیسک
مینیسک قسمتی از زانو است که خاصیت انعطاف پذیری داشته و شبیه به حرف C انگلیسی است. مینیسک به عنوان ضربه گیر بین استخوان ساق پا و ران عمل می‌کند. مینیسک در صورتی پاره می‌شود که وزن زیادی روی زانو قرار داشته باشد و زانو بطور ناگهانی حرکت کند. پارگی مینیسک معمولاً در حین بلند کردن وزنه‌های سنگین اتفاق می افتد و در ورزشهایی مانند والیبال، فوتبال و بسکتبال نیز که زانو بطور ناگهانی میچرخد امکان پارگی مینیسک وجود دارد.
- علائم پارگی مینیسک: قفل شدن زانو، درد مداوم، کاهش محدوده حرکتی زانو
- روش درمان: استراحت کردن، کمپرس یخ، استفاده از داروهای ضد التهابی، فیزیوتراپی، در موارد شدید جراحی
استفاده بیش از حد از زانو
استفاده بیش از حد از زانو یک نوع میکروتروما است که معمولا در اثر فعالیت بدنی بیش از اندازه به وجود می‌آید. ورزشکاران و کسانی که شغلشان ایجاب می‌کند مدت زمان زیادی را روی پا بایستند و یا بار‌های سنگین را جابجا کنند، از زانوی خود بیش از اندازه استفاده میکنند و ممکن است زانو در طولانی مدت آب بیاورد. استفاده بیش از حد از زانو در واقع فشار اضافی است که بیشتر از تحمل بافتی زانو بوده و منجر به آسیب‌دیدگی آن می‌شود.
- علائم استفاده بیش از حد از زانو: درد و قرمزی زانو پس از انجام فعالیت
- روش درمان: استراحت کردن (حتی در حد ۱۰ دقیقه در طول روز)، سعی در کم کردن فعالیت‌های غیر ضروری که به زانو فشار می‌آورند
آب آوردن زانو بر اثر بیماری‌های زمینه‌ای
برخی بیماری‌های زمینه‌ای احتمال آب آوردن زانو را مخصوصا در سنین بالاتر افزایش می‌دهند. آب آوردن زانو در مبتلایان به این بیماری‌ها می‌تواند نشان از پیشرفت بیماری مربوطه باشد. از جمله این بیماری‌ها میتوان به آرتروز زانو، روماتیسم، نقرس، بورسیت و عفونت اشاره کرد. اگر به هر کدام از این بیماری‌ها دچار هستید، بهتر است برای پیشگیری از آب آوردن زانو تحت درمان منظم پزشک باشید.
آرتروز
بیشترین تأثیر آرتروز روی مفاصل زانو و لگن است. آرتروز معمولاً بخاطر بالا رفتن سن رخ می‌دهد. همچنین عواملی مانند ژنتیک، کشیدگی عضلات و فشار آوردن زیاد به زانو در بروز آرتروز تأثیر گذار هستند. آرتروز در ابتدا ممکن است فقط باعث تورم و التهاب زانو شود، اما در صورت عدم درمان به تدریج منجر به آب آوردن زانو خواهد شد.
- علائم آرتروز زانو: درد، کاهش محدوده حرکتی زانو، ورم
- روش درمان: دارو درمانی، فیزیوتراپی، تزریق ژل، استفاده از زانوبند
روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید نوعی بیماری خود ایمنی است و ابتدا مفاصل کوچک‌تر را درگیر کرده و سپس به مفاصل بزرگتری مانند زانو می‌رسد. بطور کلی علت خاصی برای به وجود آمدن روماتیسم مفصلی وجود ندارد و ممکن است برای هر کسی رخ دهد. زانوها معمولاً مورد حمله روماتیسم مفصلی قرار می‌گیرند و پس از مدتی ممکن است آب بیاورند.
- علائم روماتیسم مفصلی زانو: سفتی، حرارت زانو، تورم، ضعف زانو و نامتعادل بودن، خستگی
- روش درمان: درمان RICE، تغییر سبک زندگی، تزریق ژل، درمان دارویی
نقرس
نقرس یک بیماری است که معمولاً مفاصل شست پا، پاشنه پا، زانو و آرنج را درگیر می‌کند. نقرس از استفاده بسیار زیاد پروتئین، مخصوصاً گوشت قرمز، ناشی می‌شود. استفاده زیاد از پروتئین باعث می‌شود بدن زمان بیشتری را برای متابولیسم صرف کند. یکی از مواد زائدی که در فرآیند متابولیسم ترشح می‌شود، اسید اوریک است. مقدار زیاد این اسید، باعث به وجود آمدن نقرس می‌شود. در واقع اسید اوریک، ماده زائدی است که در اطراف مفاصل، به ویژه زانو، ته نشین می‌شود و موجب آب آوردن آن خواهد شد.
- علائم نقرس: قرمزی، درد زیاد، خشک شدن زانو و کاهش محدوده حرکتی
- روش درمان: استفاده از داروهای کلشی سین، داروهای کورتیکو آستروئید، درمان RICE
عفونت
عفونت مفصل زانو زمانی اتفاق می‌افتد که عفونت ناشی از باکتری، ویروس یا قارچ به یک مفصل یا مایع اطراف مفصل گسترش مییابد. بطور کلی عفونت معمولاً تنها در یک مفصل، آن هم مفصل بزرگ مثل زانو رخ می‌دهد. افراد مستعد عفونت مفصل زانو معمولاً کودکان، سالمندان و افراد دچار نقص ایمنی هستند.
- علائم عفونت زانو: درد شدید، تورم، حرارت زانو، قرمز شدن زانو، تب و لرز، احساس ضعف و خستگی
- روش درمان: استفاده از آنتی بیوتیک، جراحی آرتروسکوپی (در موارد شدید)
بورسیت
در اطراف زانو کیسه‌های مملوء از مایع مفصلی یا همان بورسیت وجود دارد. بورسیت زانو وقتی ایجاد می‌شود که این کیسه‌ها دچار التهاب شوند. این منجر به کاهش اصطکاک و افزایش فشار بین استخوان و تاندون، ماهیچه‌ها و پوست اطراف مفصل خواهد شد. که در نهایت باعث آب آوردن زانو و کاهش محدوده حرکتی می‌شود.
- علائم بورسیت: سفت شدن زانو، تورم، حرارت زانو، حساسیت به تماس
- روش درمان: مصرف دارو، فیزیوتراپی
آینده درمان آب آوردن زانو به چه صورت است؟
آب آوردن زانو از آن دسته عارضه‌هایی است که نمی‌توان وقوع آن را صد در صد پیش‌بینی کرد و درمان آن نیز بستگی به علت بروز آن دارد. اگر آب آوردن زانو بر اثر آسیب فیزیکی ایجاد شود، معمولاً با انجام درمان‌های خانگی، فیزیوتراپی، گچ گرفتن، و در موارد شدید جراحی قابل درمان خواهد بود. البته اگر آب آوردن زانو به موجب آسیب‌دیدگی شدیدی مانند پارگی رباط یا شکستگی استخوان باشد دوره نقاهت نیز، طولانی تر خواهد بود اما در اکثر مواقع کاملا قابل درمان است.
اگر فرد مبتلا به زانوی آب آورده بیماری زمینه‌ای داشته باشد، نمی‌توان با قطعیت روش درمانی مشخصی را تعیین کرد. بیماری‌های زمینه‌ای که باعث بروز آب آوردن زانو می‌شوند، خود نیز درمان قطعی ندارند. مثلا آرتریت التهابی معمولا منجر به بیشتر شدن مایع سینوویال شده و باعث آب آوردن زانو می‌شود. در این شرایط، روش های درمانی زود هنگام و تهاجمی مثل داروهای ضد روماتیسم (DMARDs) به کنترل التهاب و کاهش ترشح مایع زانو کمک میکنند.
طبیعی است که هرچقدر سن بالاتر باشد، بیماری مربوطه دیرتر و سخت‌تر درمان می‌شود و همین نیز بر مدت درمان بیماری‌های زمینه‌ای زانوی آب آورده تأثیر می‌گذارد. جراحی و استفاده از داروهای تجویزی بهترین روش‌ها برای کنترل این بیماری‌ها هستند. در صورت جراحی، باز هم امکان آب آوردن مجدد زانو وجود دارد؛ ولی با داشتن سبک زندگی سالم، انجام تمرینات ورزشی مناسب تحت نظر متخصص ارتوپد، به‌ویژه در سنین بالا میتوان امکان بروز مجدد این عارضه را تا حد زیادی کاهش داد.
روش های درمان آب آوردن زانو
درمان آب آوردن زانو بسته به علل و نشانه‌های همراه آن، متفاوت است. در موارد خفیف، مایع بین مفصلی خود به خود در محل مناسبش قرار گرفته و یا با کمک درمان‌های ساده و خانگی به محل مورد نظر هدایت می‌شود.
درمان RICE
RICE یک پروتکل است و به معنی استراحت (rest)، کمپرس یخ (ice)، فشار آوردن (compression) و بلند کردن زانو (elevation) است. این روش درمانی معمولاً برای زمانی استفاده می‌شود که درد زیادی وجود ندارد و یا زانو به تازگی دچار آسیب شده است.
- مرحله اول: استراحت کردن معمولاً تا ۲ روز است؛ در طی این دو روز نباید هیچ فعالیت سنگینی انجام شود.
- مرحله دوم: در طی ۲ روز اول باید هر چند ساعت یکبار از کمپرس یخ بر روی محل ملتهب شده استفاده شود. بهتر است یخ با یک حوله پیچیده شود و تماس مستقیم با پوست نداشته باشد.
- مرحله سوم: فشار آوردن به معنی پیچیدن زانو با پارچه یا حوله برای جلوگیری از تورم بیشتر است. پارچه نباید خیلی محکم بسته شود چون باعث قطع شدن جریان خون و کبودی خواهد شد.
- مرحله چهارم: در مرحله آخر، باید قسمت آسیب دیده را به آرامی از سطح بدن بلندتر کنید. مثلاً در حالت دراز کشیده، زیر زانوهایتان بالشت بگذارید تا بالاتر از سطح بدن قرار بگیرند.
بریسینگ زانو
بریسینگ، مجموعه‌ای از پلاستیک، فلز سفت، بالستیک و تسمه است که با توجه به تشخیص ارتوپد برای شما ساخته می‌شود. بریس یا زانوبند با توجه به اندازه زانو و شدت آسیب آن تهیه می‌شود. بریس، دور زانو بسته می‌شود و باعث محکم نگه داشتن مفصل شده و به تعادل در حرکت کمک می‌کند.
فیزیوتراپی
انجام فیزیوتراپی باید با تجویز پزشک صورت گیرد. حرکات فیزیوتراپی بسیار متعدد است و با توجه به شدت آسیب زانوی شما، سن و علائم آب آوردن زانو فقط پزشک می‌تواند حرکات خاصی را برای شما تجویز کند. جلسات فیزیوتراپی به افزایش انعطاف پذیری مفاصل اطراف زانو و ماهیچه‌ها کمک کرده و درد و تورم زانو را کمتر می‌کند. تمرینات فیزیوتراپی علاوه بر مفصل زانو، عضلات را نیز تقویت کرده و فشار وارده بر آن‌ها را کاهش می‌دهند.
ممکن است پزشک، ماساژ را هم به جلسات فیزیوتراپی اضافه کند. ماساژ، گردش خون را در ناحیه آسیب دیده افزایش می‌دهد و به ترمیم بافتی کمک می‌کند.
حرکات اصلاحی
اگر درد زانو خفیف است و علائم هشدار دهنده‌ای ندارد، می‌توانید حرکات اصلاحی که در زیر آمده است را خودتان در خانه انجام دهید. در غیر اینصورت حتماً با متخصص ارتوپد مشورت کنید و حرکات اصلاحی مخصوص به وضعیت خود را انجام دهید.
کشش همسترینگ
- به پشت دراز بکشید.
- یک پا را خم کنید و از هر دو دست برای گرفتن ران خود استفاده کنید.
- ران خود را به سمت قفسه سینه بکشید، به طوری که به صورت عمودی روی شما قرار گیرد.
- سپس زانو را تا حد امکان بکشید (کشش باید به گونه‌ای باشد که آن را در پشت ساق و زانو احساس کنید.)
- این وضعیت را برای ۳۰ ثانیه نگه دارید و ۳ بار روی هر دو پا تکرار کنید.
پرش دو پا
- بایستید و پاهای خود را کمی از هم باز کنید.
- مستقیم به بالا بپرید و با کنترل روی هر دو پا فرود بیایید. (هنگام فرود، زانوهایتان باید در حد انگشتان پا جلو آمده باشند و با یکدیگر برخورد نکنند.)
- ۵ بار تکرار کنید.
اسکی
- بایستید
- یکی از پاها را به سمت لگن بالا بیاورید و سپس خم کنید تا پا با زمین برخورد نداشته باشد.
- اکنون دست‌های خود را به جلو و عقب ببرید، انگار در حال پیاده‌روی یا اسکی هستید و همزمان پایی که روی آن ایستاده‌اید را خم کند و بکشید.
- این کار را به مدت ۳۰ ثانیه روی هر پا تکرار کنید.
اسکات
- یک صندلی بیاورید و جلوی آن بایستید.
- روی هر دو پا بایستید و پاها را کمی از هم باز کنید. (انگشتان پا باید مستقیم به سمت جلو باشند.)
- زانوهای خود را به آرامی خم کنید تا جایی که تقریباً صندلی را لمس کنید.
- سپس به آرامی به سمت بالا برگردید.
- این حرکت را در ۳ ست ۱۰ تایی انجام دهید.
درمان دارویی
داروهای متفاوتی برای درمان آب آوردن زانو استفاده می‌شوند. تجویز داروها فقط توسط متخصص ارتوپد باید انجام شود، چون امکان حساسیت بیمار به دارو وجود دارد. متداول‌ترین درمان‌های دارویی آب آوردن زانو عبارتند از:
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID): این داروها، آنزیم‌هایی که باعث افزایش التهاب، درد و تب می‌شوند را مسدود کرده و مانند آرامبخش عمل میکنند. در نتیجه درد و التهاب زانو به شدت کاهش مییابد. معروف‌ترین این داروها، آسپرین، سلکوکسیب و ناپروکسن هستند.
- داروهای ضد روماتوئید (DMARDs): این داروها فقط برای درمان آرتروز مفصلی استفاده می‌شوند. داروهای ضد روماتوئید مانع پیشرفت بیماری می‌شوند و اجازه آسیب بیشتر به مفصل زانو نمی‌دهند. نکته حائز اهمیت این است که این داروها در واقع سیستم ایمنی بدن را برای کنترل التهاب، سرکوب میکنند و همین ممکن است باعث بروز عفونت نیز بشود. به همین دلیل، مصرف آن‌ها حتماً باید با مشورت پزشک صورت گیرد.
- کلشی‌سین: اگر علت آب آوردن زانو، نقرس باشد، از داروی ضد التهاب کلشی‌سین استفاده می‌شود. کلشی‌سین با کاهش تعداد گلبول‌های سفید خونی که به نواحی ملتهب و آسیب دیده حرکت میکنند، التهاب و درد زانو را کاهش می‌دهد.
- آنتی بیوتیک: استفاده از آنتی بیوتیک معمولاً فقط برای عفونت زانو استفاده می‌شود. آنتی بیوتیک‌ها، مثل تب‌بر عمل میکنند و حرارت بدن را کاهش می‌دهند. درمان آنتی بیوتیک برای دردهای زانو کوتاه مدت است، در صورت ادامه دار بودن درد زانو باید روش‌های درمان دیگری را استفاده کرد.
تزریق کورتیکواستروئید
اگر آب آوردن زانو در نتیجه بورسیت باشد، فرد درد بسیار زیادی را تجربه خواهد کرد. برای کاهش این درد، پزشکان کورتیکواستروئید را در زانو تزریق میکنند. محلول تزریقی متشکل از یک داروی کورتیکواستروئیدی و یک بی حس کننده موضعی است. پس از تزریق کورتیکواستروئید نباید از زانو زیاد استفاده کرد و باید تا جای ممکن استراحت نمود. همچنین، استفاده از کمپرس یخ پس از تزریق به کاهش درد کمک می‌کند.
جراحی آرتروسکوپی
آرتروسکوپی روشی برای تشخیص و درمان آب آوردن زانو است. متخصص ارتوپد ابتدا روی سطح زانو یک برش ایجاد می‌کند و یک دوربین کوچک را با استفاده از تجهیزات دیگر به داخل زانو می‌فرستد. آرتروسکوپی زانو از رایج‌ترین روش‌های درمان کم تهاجمی برای درمان آب آوردن زانو است. پس از تشخیص، متخصص ارتوپد از طریق همان سطح برش داده شده روی زانو، ابزارهای کوچکی را وارد می‌کند تا بافت آسیب دیده را ترمیم کرده یا بردارد.
پیشگیری از آب آوردن زانو
آب آوردن زانو همیشه قابل پیشگیری نیست. این عارضه به دلیل آسیب‌های فیزیکی و بیماری‌های مزمن دیگر مانند آرتروز ایجاد می‌شود. ولی بطور کلی با رعایت کردن برخی نکات میتوان احتمال مبتلا شدن به آن را بسیار کاهش داد.
- کاهش وزن: افزایش وزن مخصوصاً در سنین بالا، اندام‌های تحتانی را بسیار تحت تأثیر قرار می‌دهد. افزایش وزن، باعث ساییدگی زیاد مفاصل شده و منجر به آب آوردن زانو خواهد شد.
- رژیم غذایی سالم: افرادی که بالای ۶۵ سال هستند و اضافه وزن دارند، بیشترین خطر آب آوردن زانو را دارند. سعی کنید حتماً میوه و سبزیجات، لبنیات کم چرب و روغن‌های سالم را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- ورزش: لازم نیست ساعت‌های طولانی را در باشگاه بگذرانید. هر روز در حد ۱۵ دقیقه ورزش کردن، مخصوصاً ورزشهای مخصوص مفاصل زانو، کافی است. ورزش به انعطاف پذیری و کاهش سطح التهاب کمک می‌کند.
- استفاده از زانوبند: در حین انجام فعالیت‌های ورزشی شدید و طولانی مدت، از زانوبند استفاده کنید تا مفاصل شما محکم سر جای خود بمانند و کشیده نشوند.
- استراحت دادن به پاها: زندگی روزمره پر از رفت و آمد است. در طولانی مدت، این رفت و آمدها باعث استفاده بیش از حد از زانو می‌شوند و می‌توانند به آب آوردن آن منجر شوند. سعی کنید در روز، حتی در حد ۱۰ دقیقه به پاهای خود استراحت دهید.
سؤالات متداول
چه عواملی ابتلا به آب آوردن زانو را تشدید میکنند؟
انجام ورزشهای سنگین مثل وزنهبرداری، استفاده بیش از حد از زانو و انجام ورزشهایی مثل فوتبال، والیبال و بسکتبال که زانو بهطور ناگهانی میچرخد.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به آب آوردن زانو هستند؟
ورزشکاران، سالمندان، افراد دارای اضافه وزن.
آیا با زانوی آب آورده میتوان حرکت کرد؟
بله، اما در هر صورت محدوده حرکتی کاهش مییابد و شاید نتوانید زانو را کاملاً خم کنید و یا برای مدت طولانی راه بروید.
چه مدت طول میکشد تا مایع بین مفصلی از زانو خارج شود و به حالت اولیه برگردد؟
با درمان به موقع و رعایت توصیههای پزشک، در طول چند هفته وضعیت به حالت اولیه برمیگردد.
آیا با داشتن زانوی آب آورده میتوان ورزش کرد؟
بستگی به تشخیص پزشک دارد. معمولاً برای انجام ورزشهای سبک که فیزیوتراپیست‌ها تجویز میکنند، مانعی وجود ندارد.
دوره بهبود آب آوردن زانو چه مدت است؟
معمولاً برنامه درمان طی مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از شروع علائم آغاز می‌شود تا از بروز عوارض جلوگیری گردد اما برنامه درمان و دوران بهبود به علت بروز مشکل و عوامل دیگری نظیر سن بیمار و سطح سلامت او بستگی دارد.
آیا پس از درمان آب آوردن زانو، امکان بروز مجدد آن وجود دارد؟
بله، حتی با انجام جراحی باز هم امکان عود این عارضه وجود دارد. مخصوصاً اگر بیمار دارای بیماری زمینه‌ای باشد.
اگر زانوی آب آورده درمان نشود، باید چه کار کنیم؟
آب آوردن زانو باعث محدود شدن دامنه حرکات زانو خواهد شد و در طولانی مدت، عضلات محافظ آن دچار آتروفی می‌شوند. رعایت سبک زندگی سالم و پرهیز از انجام فعالیت‌هایی که به زانو فشار می‌آورند از تأثیر منفی زانوی آب آورده می‌کاهند.
قطعی‌ترین روش برای درمان آب آوردن زانو چیست؟
هیچ روش قطعی برای درمان این عارضه وجود ندارد، اما معمولاً پس از جراحی این عارضه برای مدتی طولانی درمان می‌شود.
برای درمان خانگی آب آوردن زانو از کمپرس سرد استفاده کنیم یا کمپرس گرم؟
بهتر است در ۴۸ ساعت اول از کمپرس سرد استفاده کنید تا تورم زانو کاهش پیدا کند و پس از آن به سراغ کمپرس گرم بروید تا دامنه حرکات زانو افزایش یابد.
