زانو درد یکی از شایع‌ترین مشکلات اسکلتی-عضلانی است که می‌تواند فعالیت‌های روزمره فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. یکی از حالت‌هایی که افراد زیادی در آن دچار ناراحتی یا درد در زانو می‌شوند، هنگام نشستن است. در بسیاری از موارد، علت زانو درد هنگام نشستن می‌تواند پیچیده و چندعاملی باشد. عواملی نظیر آرتروز زانو، سندرم درد پاتلوفمورال، التهاب تاندون‌ها، ضعف عضلات چهارسر ران، مشکلات منیسک، و حتی نشستن نادرست برای مدت طولانی، همگی می‌توانند در بروز این درد نقش داشته باشند
ساختار آناتومیکی زانو و اهمیت آن در نشستن
زانو یک مفصل پیچیده است که از تعامل چندین عنصر شامل استخوان‌ها (فمور، تیبیا و پاتلا)، غضروف‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و کیسه‌های مفصلی تشکیل شده است. در حالت نشسته، فشار زیادی به نواحی خاصی از زانو وارد می‌شود که اگر ساختار زانو دچار آسیب یا ضعف باشد، می‌تواند منجر به درد شود.
از جمله فشارهایی که هنگام نشستن به زانو وارد می‌شود، می‌توان به افزایش فشار پشت کشکک (پاتلا) اشاره کرد. این فشار به‌ویژه در افرادی که برای مدت طولانی می‌نشینند یا زانوهای خود را در حالت خمیده نگه می‌دارند، بیشتر است. اگر عضلات اطراف زانو، به‌ویژه عضله چهارسر ران، دچار ضعف باشد، این فشار بیشتر نیز خواهد شد. همچنین، در مواردی که مفصل دچار التهاب یا تحلیل غضروف شده باشد (مانند آرتروز)، این فشار می‌تواند منجر به تشدید درد گردد.
آرتروز زانو؛ یک علت شایع درد هنگام نشستن
آرتروز زانو یکی از دلایل شایع زانو درد است که معمولاً در افراد میانسال و سالمند مشاهده می‌شود. در این حالت، غضروف مفصلی به تدریج تحلیل می‌رود و در نتیجه، استخوان‌ها به یکدیگر ساییده می‌شوند. این فرایند منجر به درد، تورم و سفتی مفصل می‌شود. هنگام نشستن، به دلیل کاهش حرکت و افزایش فشار موضعی، درد آرتروز می‌تواند تشدید شود.
از علائم آرتروز زانو می‌توان به صدا دادن زانو، سختی در حرکت پس از نشستن طولانی و تورم اطراف مفصل اشاره کرد. درمان آرتروز معمولاً شامل روش‌های غیر جراحی مانند مصرف داروهای ضد التهاب، فیزیوتراپی، کاهش وزن و استفاده از بریس می‌شود. در موارد شدید، جراحی تعویض مفصل نیز ممکن است ضروری باشد.
سندرم پاتلوفمورال؛ درد جلوی زانو در هنگام نشستن
سندرم پاتلوفمورال که به آن “زانو دوندگان” نیز گفته می‌شود، یکی از دلایل رایج زانو درد در جوانان و ورزشکاران است. در این حالت، کشکک زانو به‌درستی روی شیار استخوان فمور حرکت نمی‌کند و این موضوع باعث ایجاد درد در جلوی زانو می‌شود، به‌ویژه زمانی که فرد برای مدت طولانی می‌نشیند.
افراد مبتلا به این سندرم اغلب از درد مبهم در جلوی زانو، سفتی مفصل و صدای تق تق هنگام خم و راست کردن زانو شکایت دارند. فاکتورهایی مانند صافی کف پا، ضعف عضله چهارسر ران، یا عدم تعادل عضلانی می‌توانند در بروز این وضعیت مؤثر باشند. درمان شامل تقویت عضلات اطراف زانو، اصلاح فرم پا و انجام حرکات کششی مناسب است.
آسیب‌دیدگی منیسک؛ علت پنهان درد زانو هنگام نشستن
منیسک زانو دو تکه غضروف هلالی‌شکل در داخل مفصل زانو است که به جذب فشار و تعادل کمک می‌کند. پارگی یا آسیب منیسک، به‌ویژه در اثر پیچ خوردن ناگهانی زانو یا فشار زیاد، می‌تواند منجر به درد مزمن شود که می تواند علت زانو درد هنگام نشستن باشد.
افرادی که دچار آسیب منیسک هستند، اغلب احساس قفل شدن زانو، ناپایداری یا درد در ناحیه داخلی یا خارجی زانو را گزارش می‌دهند. تشخیص دقیق این نوع آسیب نیاز به معاینه فیزیکی و معمولاً MRI دارد. درمان‌ها بسته به شدت آسیب متفاوت است و می‌تواند از استراحت و فیزیوتراپی تا جراحی آرتروسکوپی متغیر باشد.
نقش نشستن نادرست و سبک زندگی بی‌تحرک در درد زانو
یکی از عوامل مهم و گاه نادیده گرفته‌شده در ایجاد زانو درد و علت زانو درد هنگام نشستن، نحوه نشستن و سبک زندگی کم‌تحرک است. نشستن طولانی‌مدت، به‌ویژه روی صندلی‌های بدون پشتی مناسب یا در حالت‌هایی که زانوها بیش از حد خم می‌شوند، می‌تواند فشار زیادی به مفصل زانو وارد کند.
عادت به نشستن به صورت چهارزانو، دو زانو، یا حتی روی صندلی‌هایی با ارتفاع نامناسب نیز می‌تواند منجر به زانو درد شود. علاوه بر آن، نشستن طولانی منجر به ضعف عضلات ران و همسترینگ می‌شود که این امر به نوبه خود پایداری زانو را کاهش داده و زمینه‌ساز درد می‌شود. برای پیشگیری، توصیه می‌شود که افراد هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه از جای خود بلند شوند و حرکات کششی انجام دهند.
زانو درد ناشی از مشکلات التهابی و روماتیسمی
برخی از بیماری‌های التهابی نظیر آرتریت روماتوئید، نقرس یا لوپوس می‌توانند موجب زانو درد شوند که هنگام نشستن تشدید می‌شود. این بیماری‌ها معمولاً با علائمی مانند تورم، قرمزی، درد شدید صبحگاهی و سفتی مفاصل همراه هستند.
تشخیص این نوع بیماری‌ها نیاز به آزمایش‌های خونی و تصویربرداری‌های خاص دارد. درمان معمولاً با داروهای ضد التهاب، داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی و در مواردی فیزیوتراپی انجام می‌شود. پیگیری منظم توسط متخصص روماتولوژی برای کنترل این نوع زانو درد اهمیت زیادی دارد.
اختلال در بیومکانیک بدن و تاثیر آن بر زانو درد هنگام نشستن
یکی از عوامل علت زانو درد هنگام نشستن که در اغلب موارد نادیده گرفته می‌شود و نقش مهمی در بروز زانو درد دارد، اختلال در بیومکانیک بدن است. این اختلالات می‌توانند شامل مشکلاتی در راستای ستون فقرات، لگن، مچ پا و حتی نحوه راه رفتن باشند.
برای مثال، افرادی که دارای پای پرانتزی یا ضربدری هستند، فشار نامتعادلی به مفصل زانو وارد می‌کنند که می‌تواند باعث درد در حالت نشسته شود. استفاده از کفش‌های غیر استاندارد یا داشتن تفاوت در طول دو پا نیز می‌تواند موجب بروز چنین دردهایی شود. ارزیابی و اصلاح بیومکانیک بدن توسط متخصصین فیزیوتراپی یا ارتوپدی در این موارد توصیه می‌شود.
نتیجه‌گیری
در پایان باید تأکید کرد که علت زانو درد هنگام نشستن می‌تواند متنوع و چندعاملی باشد. از مشکلات ساختاری گرفته تا بیماری‌های التهابی، عادات نادرست نشستن و اختلالات بیومکانیکی، همگی می‌توانند نقش مهمی در ایجاد این نوع درد ایفا کنند. برای درمان مؤثر، ابتدا باید علت اصلی به‌درستی شناسایی شود و سپس با اتخاذ روش‌های درمانی مناسب، اعم از دارویی، فیزیوتراپی، اصلاح سبک زندگی و در موارد شدید، مداخلات جراحی، به بهبود وضعیت کمک کرد. آگاهی از این علل و پیشگیری از آن‌ها می‌تواند نقش بسزایی در ارتقاء کیفیت زندگی ایفا کند.
