جراحی گرافت تاندون یکی از روش‌های تخصصی در حوزه ارتوپدی است که برای بازسازی، جایگزینی یا ترمیم تاندون‌های آسیب‌دیده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به‌ویژه در مواردی که آسیب‌های شدید به تاندون‌ها وارد شده باشد، ضروری است. تاندون‌ها ساختارهای فیبری و مستحکمی هستند که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند و نقش مهمی در حرکات بدن دارند. در صورتی که تاندون دچار پارگی کامل شود و امکان ترمیم طبیعی آن وجود نداشته باشد، جراحی گرافت تاندون بهترین گزینه برای بازیابی عملکرد عضو آسیب‌دیده خواهد بود. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف این جراحی، زمان‌های مناسب برای انجام آن، نحوه انجام عمل، مراقبت‌های پس از جراحی و همچنین عوارض احتمالی آن می‌پردازیم.
چه زمانی جراحی گرافت تاندون انجام می‌شود؟
جراحی گرافت تاندون معمولاً در شرایطی انجام می‌شود که آسیب به تاندون شدید باشد و امکان ترمیم طبیعی وجود نداشته باشد. برخی از شرایطی که نیاز به این جراحی دارند عبارت‌اند از:
- پارگی کامل تاندون: در مواردی که تاندون به‌طور کامل از عضله یا استخوان جدا شده باشد.
- آسیب‌های ورزشی شدید: ورزشکارانی که در اثر ضربه یا کشیدگی شدید دچار پارگی تاندون شده‌اند.
- بیماری‌های تحلیل‌برنده: مانند التهاب‌های مزمن تاندون (تاندینوپاتی) که به مرور زمان موجب تخریب تاندون می‌شوند.
- سوختگی‌ها و زخم‌های عمیق: که باعث از بین رفتن ساختارهای طبیعی تاندون شده و نیاز به پیوند را ایجاد می‌کند.
- عوارض ناشی از جراحی‌های قبلی: در برخی موارد، تاندون پس از یک عمل جراحی قبلی دچار عفونت یا نارسایی در ترمیم می‌شود که نیاز به جایگزینی دارد.
- بدشکلی‌های مادرزادی: برخی از افراد به دلیل ناهنجاری‌های مادرزادی نیاز به ترمیم یا جایگزینی تاندون دارند.
- پارگی ناشی از تصادفات و ضربات شدید: در حوادثی مانند تصادفات رانندگی یا سقوط از ارتفاع که تاندون‌ها به شدت تحت کشیدگی یا پارگی قرار می‌گیرند.
نحوه عمل جراحی گرافت تاندون
این جراحی با استفاده از تکنیک‌های مختلف و بسته به شدت آسیب، محل تاندون و نوع گرافت انجام می‌شود. مراحل کلی جراحی شامل موارد زیر است:
- آماده‌سازی بیمار: بیمار تحت بررسی‌های اولیه مانند تصویربرداری MRI و آزمایش‌های خون قرار می‌گیرد.
- انتخاب نوع گرافت: دو نوع گرافت در این جراحی استفاده می‌شود:
- اتوگرافت (پیوند از بدن خود بیمار) معمولاً از تاندون‌های دیگر مانند تاندون پاتلا یا همسترینگ برداشت می‌شود.
- آلوگرافت (پیوند از دهنده) از جسد اهدایی گرفته شده و برای بیمار آماده‌سازی می‌شود.
- بیهوشی و ایجاد برش جراحی: بسته به محل تاندون آسیب‌دیده، بیهوشی عمومی یا موضعی اعمال می‌شود.
- آماده‌سازی و تثبیت گرافت: گرافت تاندونی با تکنیک‌های خاصی آماده شده و در محل موردنظر با استفاده از بخیه‌های مخصوص، پیچ‌های جراحی یا پلاک‌های فلزی ثابت می‌شود.
- بخیه و بستن محل جراحی: برش جراحی بسته شده و پانسمان مناسب اعمال می‌شود.
- مراقبت‌های اولیه پس از جراحی: بیمار برای کاهش درد و جلوگیری از عفونت تحت مراقبت‌های دارویی قرار می‌گیرد.
مراقبت‌های بعد از عمل جراحی گرافت تاندون
دوران نقاهت بعد از این جراحی اهمیت زیادی دارد و رعایت نکات زیر به بهبود سریع‌تر کمک می‌کند:
- استراحت و بی‌حرکت نگه داشتن عضو: در هفته‌های اول، عضو آسیب‌دیده باید در آتل یا گچ قرار گیرد تا از فشارهای اضافی جلوگیری شود.
- استفاده از داروهای ضد درد و ضد التهاب: پزشک ممکن است داروهایی برای کنترل درد و جلوگیری از التهاب تجویز کند.
- فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی: پس از بهبودی نسبی، تمرینات فیزیوتراپی برای بازگرداندن عملکرد و قدرت عضلات آغاز می‌شود.
- پرهیز از فعالیت‌های سنگین: ورزش‌های شدید یا حرکات ناگهانی ممکن است موجب آسیب مجدد به گرافت شوند.
- مراقبت از زخم جراحی: تمیز و خشک نگه داشتن محل جراحی برای جلوگیری از عفونت بسیار مهم است.
- رژیم غذایی مناسب: مصرف غذاهای غنی از پروتئین و ویتامین C می‌تواند به ترمیم سریع‌تر بافت‌ها کمک کند.
- مصرف مکمل‌های تقویت‌کننده: پزشک ممکن است مکمل‌هایی مانند کلاژن، گلوکزامین و امگا ۳ را برای بهبود تاندون تجویز کند.
عوارض عمل جراحی گرافت تاندون
اگرچه این جراحی در بیشتر موارد موفقیت‌آمیز است، اما ممکن است برخی عوارض جانبی ایجاد شود:
- عفونت زخم جراحی: یکی از شایع‌ترین عوارض که با رعایت بهداشت قابل پیشگیری است.
- شکست یا عدم موفقیت گرافت: در برخی موارد، پیوند ممکن است به درستی جوش نخورد و نیاز به جراحی مجدد داشته باشد.
- کاهش دامنه حرکتی: ممکن است پس از جراحی، مفصل مجاور محدودیت حرکتی پیدا کند که با تمرینات فیزیوتراپی برطرف می‌شود.
- درد مزمن: برخی بیماران پس از جراحی ممکن است همچنان درد در ناحیه تاندون ترمیم شده داشته باشند.
- لخته شدن خون: خطر ترومبوز وریدی عمقی به دلیل کم‌تحرکی بعد از جراحی وجود دارد که باید با حرکات کنترل‌شده از آن جلوگیری شود.
- حساسیت به مواد بیهوشی: برخی بیماران ممکن است نسبت به بیهوشی عمومی واکنش نشان دهند که نیاز به بررسی دارد.
نتیجه‌گیری
جراحی گرافت تاندون یک روش تخصصی و پیشرفته برای بازسازی تاندون‌های آسیب‌دیده است که به افراد کمک می‌کند تا عملکرد طبیعی عضو خود را بازیابی کنند. این جراحی در شرایطی مانند پارگی کامل تاندون، آسیب‌های ورزشی و بیماری‌های مزمن انجام می‌شود و نیاز به مراقبت‌های دقیق پس از عمل دارد. با رعایت دستورات پزشک و انجام فیزیوتراپی مناسب، می‌توان نتایج موفقیت‌آمیزی از این جراحی به دست آورد. اگرچه این روش ممکن است با برخی عوارض همراه باشد، اما در بیشتر موارد، به بهبود عملکرد و کاهش درد بیمار کمک می‌کند. در نهایت، انتخاب جراحی گرافت تاندون باید با مشورت پزشک متخصص و ارزیابی دقیق شرایط بیمار انجام شود.
