سینداکتیلی (Syndactyly) که در زبان فارسی به عنوان به هم چسبیدگی انگشتان شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین ناهنجاری‌های مادرزادی دست و پا است که در آن دو یا چند انگشت به طور غیرطبیعی به یکدیگر متصل می‌شوند. این وضعیت ممکن است در دست‌ها، پاها یا هر دو مشاهده شود و میزان چسبیدگی می‌تواند از یک اتصال جزئی سطحی تا یک ادغام کامل استخوانی متغیر باشد.
سینداکتیلی می‌تواند به صورت ارثی یا به عنوان بخشی از یک سندرم ژنتیکی رخ دهد. همچنین، در برخی از موارد، ممکن است به طور تصادفی و بدون هیچ علت مشخصی به وجود آید. از نظر آماری، این ناهنجاری در حدود ۱ مورد از هر ۲,۵۰۰ تولد رخ می‌دهد و در پسران شایع‌تر از دختران است.
این وضعیت نه تنها می‌تواند عملکرد دست یا پا را تحت تأثیر قرار دهد، بلکه ممکن است به دلیل تأثیر آن بر ظاهر انگشتان، اثرات روانی و اجتماعی نیز داشته باشد. در بسیاری از موارد، درمان این بیماری از طریق جراحی اصلاحی انجام می‌شود. در این مقاله، به بررسی دقیق انواع سینداکتیلی، علل بروز، روش‌های درمان و مراقبت‌های بعد از عمل می‌پردازیم.
انواع سینداکتیلی
سینداکتیلی را می‌توان بر اساس شدت چسبیدگی، میزان درگیری و علت ایجاد آن به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. شناخت انواع این بیماری می‌تواند در تشخیص و برنامه‌ریزی درمانی مؤثر باشد.
سینداکتیلی ساده (Simple Syndactyly)
در این نوع، انگشتان فقط از طریق بافت نرم (پوست و بافت همبند) به هم متصل شده‌اند، اما استخوان‌ها و مفاصل به طور جداگانه رشد کرده‌اند. این نوع از سینداکتیلی معمولاً در انگشتان وسط دست و پا مشاهده می‌شود و در برخی موارد نیازی به جراحی ندارد.
سینداکتیلی پیچیده (Complex Syndactyly)
در این حالت، علاوه بر پوست، استخوان‌ها و مفاصل نیز به هم متصل شده‌اند، که می‌تواند باعث محدودیت شدید در عملکرد دست یا پا شود. این نوع معمولاً نیاز به جراحی دارد تا عملکرد طبیعی انگشتان بازیابی شود.
سینداکتیلی کامل و ناقص
- کامل: در این نوع، چسبیدگی از انتهای انگشتان تا پایه آنها ادامه دارد. این نوع معمولاً پیچیده‌تر است و نیاز به جراحی گسترده‌تری دارد.
- ناقص: چسبیدگی فقط بخشی از انگشتان را درگیر کرده و ممکن است نیاز به جراحی نداشته باشد.
سینداکتیلی متقارن و نامتقارن
- متقارن: زمانی که به هم چسبیدگی انگشتان در هر دو دست یا هر دو پا به شکل یکسان دیده شود.
- نامتقارن: زمانی که فقط در یک دست یا یک پا رخ دهد.
سینداکتیلی سندرمی و غیرسندرمی
- سندرمی: این نوع سینداکتیلی معمولاً با سایر ناهنجاری‌های ژنتیکی مانند سندرم آپرت (Apert Syndrome)، سندرم پولند (Poland Syndrome) یا سندرم هولت-اورام (Holt-Oram Syndrome) همراه است.
- غیرسندرمی: در این حالت، تنها مشکل موجود، به هم چسبیدگی انگشتان است و سایر بخش‌های بدن طبیعی هستند.
علت بروز سینداکتیلی
سینداکتیلی در نتیجه اختلال در رشد طبیعی جنین در هفته‌های پنجم تا هشتم بارداری رخ می‌دهد. در این دوران، انگشتان به طور طبیعی شروع به جدا شدن از یکدیگر می‌کنند، اما اگر این فرآیند به درستی انجام نشود، به هم چسبیده باقی می‌مانند. عوامل متعددی می‌توانند در ایجاد این مشکل نقش داشته باشند.
عوامل ژنتیکی و ارثی
تحقیقات نشان داده‌اند که در برخی موارد، جهش‌های ژنتیکی در ژن‌هایی مانند FGFR2 و HOXD13 می‌توانند منجر به سینداکتیلی شوند. اگر یکی از والدین دچار این بیماری باشد، احتمال به ارث رسیدن آن به کودک بین ۱۰ تا ۵۰ درصد است.
عوامل محیطی
- قرار گرفتن مادر در معرض مواد شیمیایی مضر
- مصرف داروهای خاص در دوران بارداری
- عفونت‌های شدید در اوایل بارداری
- کمبود اکسیژن در رحم
عوارض و مشکلات سینداکتیلی
اگر سینداکتیلی درمان نشود، می‌تواند مشکلات متعددی ایجاد کند:
-
کاهش عملکرد دست یا پا
به هم چسبیدگی انگشتان ممکن است توانایی گرفتن اشیا، راه رفتن یا انجام حرکات ظریف را تحت تأثیر قرار دهد.
-
مشکلات زیبایی و روانی
این وضعیت می‌تواند بر اعتماد به نفس کودک تأثیر منفی داشته باشد و در بزرگسالی باعث مشکلات روانی و اجتماعی شود.
-
تغییر شکل و کوتاه شدن انگشتان
عدم درمان سیداکتیلی می‌تواند باعث رشد نامتعادل انگشتان و بدشکلی آنها شود.
روش‌های درمان سینداکتیلی
جراحی
جراحی اصلی‌ترین روش درمان است که معمولاً بین ۶ ماهگی تا ۲ سالگی انجام می‌شود. این جراحی شامل جداسازی انگشتان و در صورت نیاز، پیوند پوست برای پوشاندن قسمت‌های باز شده است.
استفاده از آتل یا گچ
بعد از عمل جراحی، برای محافظت از انگشتان و کاهش خطر چسبندگی مجدد از آتل استفاده می‌شود.
فیزیوتراپی و کاردرمانی
این روش برای افزایش قدرت و انعطاف‌پذیری انگشتان بعد از جراحی ضروری است.
مراقبت‌های بعد از درمان سینداکتیلی
- پانسمان و مراقبت از زخم برای جلوگیری از عفونت
- تمرینات فیزیوتراپی جهت بهبود دامنه حرکتی
- پیگیری‌های منظم با جراح برای ارزیابی روند بهبود
عوارض عدم درمان سینداکتیلی
- اختلال در رشد دست یا پا
- تأثیر منفی بر عملکرد روزانه
- ایجاد مشکلات روانی و اجتماعی در آینده
جمع‌بندی
سینداکتیلی یا به هم چسبیدگی انگشتان یک ناهنجاری مادرزادی شایع است که می‌تواند عملکرد و زیبایی انگشتان را تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری ممکن است ارثی باشد یا به دلایل محیطی رخ دهد. در موارد شدید، جراحی می‌تواند راه‌حل مؤثری باشد. پس از درمان، مراقبت‌های بعد از عمل برای بهبود عملکرد انگشتان بسیار مهم هستند. آگاهی از این بیماری و روش‌های درمان آن می‌تواند به افراد و خانواده‌های درگیر کمک کند تا تصمیمات بهتری برای آینده بگیرند.
