زانودرد هنگام راه رفتن نشان از وجود مشکلی در مفصل زانو دارد. این مشکل در اکثر مواقع یک التهاب ساده در اثر استفاده بیش از حد و یا ضربه دیدن زانو است. هنگام راه‌رفتن فشار وارده بر زانو چندبرابر شده و به همین دلیل درد تشدید می‌شود. با این حال جای نگرانی زیادی وجود ندارد. میتوان با استراحت و انجام مراقبت‌های ساده درد را تسکین داد و درمان کرد. اما اگر پس از یک دوره استراحت و مراقبت همچنان زانودرد ادامه داشت، بدتر شد، و یا با علائم دیگر مانند تورم و حساسیت به لمس همراه شد، تشخیص دقیق علت و درمان آن تنها توسط پزشک ممکن است. پس بهتر است برای جلوگیری از آسیب بیشتر به زانو، به پزشک متخصص مراجعه کنید.
معمول‌ترین علت زانودرد هنگام پیاده‌روی
همان‌طور که پیش‌تر ذکر شد، در اکثر مواقع زانودرد به علت استفاده بیش از حد و یا واردشدن ضربه به زانو به وجود می‌آید. استفاده بیش از حد به این معنی نیست که تنها ورزشکاران و افراد پر فعالیت به آن دچار می‌شوند. بلکه زانوی هر کسی باتوجه‌به شرایط او، آستانه تحمل متفاوتی دارد. برای مثال افرادی که سن بالا، اضافه‌وزن، و ضعف عضلانی داشته باشند با طی‌کردن مسافت کمتری دچار زانودرد می‌شوند. زانودردی که هنگام راه‌رفتن احساس شود به‌احتمال‌قوی به همین علت ایجاد شده است و با استراحت و رعایت مراقبت‌هایی که در ادامه ذکر خواهد شد بهبود می‌یابد. بااین‌حال باید توجه داشته باشید که ازبین‌بردن عوامل خطر مانند سبک زندگی ناسالم، اضافه‌وزن، و تحرک ناکافی میتواند به توقف کامل زانودرد هنگام راه‌رفتن کمک کند.
اقدامات اولیه
بیشتر زانودردهایی که هنگام راه‌رفتن بروز پیدا می‌کنند با کمی استراحت و مراقبت از زانو تسکین می‌یابند. این مراقبت‌ها را در ادامه توضیح خواهیم داد. اما اگر با یک الی دو هفته استراحت و مراقبت، درد زانو برطرف نشد یا شدیدتر شد و با علائم دیگر همراه شد حتماً به پزشک مراجعه کنید.
در منزل استراحت کنید
استراحت و جلوگیری از واردشدن فشار به‌زانو باعث می‌شود تا زانو فرصت بهبودیافتن داشته باشد. هرچه بیشتر از زانو استفاده کنید و راه بروید، مدت‌زمان بهبودی طولانی‌تر خواهد بود؛ بنابراین سعی کنید حداقل به مدت ۲ روز در خانه استراحت کنید. همچنین از انجام فعالیت‌هایی مثل بلندکردن اجسام سنگین که باعث تشدید درد می‌شوند خودداری کنید.
از کمپرس یخ استفاده کنید
استفاده از یخ روشی آزمایش‌شده برای کاهش درد به شمار می‌رود. هر ۳ تا ۴ ساعت، ۱۵ تا ۲۰ دقیقه کیسه یخ را روی زانوی خود قرار دهید، به مدت ۲ تا ۳ روز نیز این کار را تکرار کنید. برای جلوگیری از سرمازدگی زانو، کیسه یخ را داخل پارچه‌ای نازک پیچیده و روی زانویتان قرار دهید.
زانوی خود را بالا نگه دارید
بالا نگه‌داشتن زانو به کاهش تورم و درد آن کمک می‌کند چون باعث می‌شود جریان خون در زانوی شما کاهش پیدا کند و التهاب آن کم شود. بنابراین وقتی که نشسته‌اید یا دراز کشیده‌اید، بالشی زیر زانویتان قرار دهید تا بالا بیاید و تورم آن کاهش پیدا کند. مثلاً برای انجام این کار می‌توانید هنگامی‌که بر روی مبل در حال تماشای تلویزیون هستید چند بالش در زیر زانویتان قرار دهید تا بالاتر بیاید.
از باندپیچی استفاده کنید
استفاده از باندپیچی روشی مناسب برای کاهش درد زانویتان و همچنین جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به زانو محسوب می‌شود. برای این کار می‌توانید دور زانوی خود را باندپیچی کنید تا فشرده شود و هم تورم را کاهش دهد، هم از زانوی شما در برابر فشار بیشتر محافظت کند.
از داروهای ضد درد بدون نسخه استفاده کنید
داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن و ناپروکسن به کاهش درد و تورم کمک می‌کنند. البته توجه کنید که این داروها ممکن است عوارض جانبی نیز داشته باشند پس با پزشک خود مشورت نمایید و حتماً دستورالعمل‌های روی جعبه را دنبال کنید.
از بالش بین زانوها هنگام خواب استفاده کنید
اگر پس از پیاده‌روی نیز همچنان در منزل احساس درد کردید، در هنگام خواب برای جلوگیری از سایش و برخورد زانوها با یکدیگر، بالش بین آن‌ها قرار دهید.
فیزیوتراپی و ورزش‌های کششی انجام دهید
یکی از راه‌های عالی برای کاهش زانودرد فیزیوتراپی است. در صورت توصیه پزشک می‌توانید ورزش‌های کششی و تقویتی سبک را انجام دهید. این کار به تقویت عضلات زانوی شما و قدرت انعطاف‌پذیری بیشتر آن کمک شایانی می‌کند.
درصورتی‌که پس از انجام درمان‌هایی که ذکر شد همچنان درد شما پس از ۲ هفته ادامه داشت و علائم زیر را داشتید به پزشک مراجعه کنید:
- داغ شدن محل درد
- تب شدید
- تورم شدید زانو
- دردناک شدن زانو
سایر علل زانودرد هنگام راه رفتن
زانودرد در هنگام راه‌رفتن میتواند علت‌های زیادی داشته باشد. اگر جزء افرادی هستید که زیاد پیاده‌روی می‌کنند و یا زیاد می‌دوند، و هنگام راه‌رفتن و دویدن زانودرد دارید، ممکن است دچار عارضه‌ای به نام زانوی دوندگان شده باشید. به همین ترتیب می‌توانید با درنظرگرفتن علائم و شرایط خود، حدس بزنید که ممکن است دچار چه مشکلی شده باشید. اگرچه که این روش یک متد تشخیص دقیق و جامع نیست و برای تشخیص اصولی علت زانودرد باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
برخی از شایع‌ترین علت‌های آن را در جدول زیر آورده‌ایم.
| ردیف | علت درد زانو | محل درد در زانو | عوامل افزایش احتمال ابتلا به عارضه |
|---|---|---|---|
| ۱ | سندرم پاتلوفمورال (زانوی دونده) | اطراف یا پشت زانو |
تحرک بیش از حد زانو، عدم تعادل عضلانی، کفش نامناسب |
| ۲ | آرتروز | در عمق مفصل زانو | افزایش سن، اضافه‌وزن، صدمات یا جراحی‌های قبلی زانو، سابقه خانوادگی |
| ۳ | پارگی مینیسک | در مرکز یا اطراف زانو | ورزش‌هایی که حرکات چرخشی در آن وجود دارد، افزایش سن، فرسودگی زانو |
| ۴ | بورسیت | بیرون زانو | فشار یا اصطکاک مکرر روی مفصل زانو |
| ۵ | تاندونیت کشکک (زانوی جامپر) | دقیقاً زیر کاسه زانو | استفاده بیش‌ازحد از زانو، افزایش ناگهانی فعالیت بدنی |
| ۶ | پای ضربدری و پای پرانتزی | بخش‌های مرتبط با تراز | ژنتیک، آسیب‌های، برخی بیماری‌ها (مانند راشیتیسم، استئومالاسی) |
| ۷ | سندرم (ITBS) | بیرون زانو | فعالیت بیش‌ازحد زانو، گرم کردن یا خنک کردن ناکافی، دویدن روی سطوح لبه‌دار |
سندرم درد پاتلوفمورال (زانوی دوندگان)
| سایر علائم |
|---|
| – درد در جلوی زانو – درد در اطراف یا پشت کشکک زانو – تق‌تق کردن یا ساییده شدن در حین حرکت |
| عوامل و ریسک فاکتور |
| – فشار بیش از حد به زانو – زانو زدن مکرر – ضربه مستقیم – افزایش سن – تحلیل مایع مفصلی – اضافه وزن – بیماری‌های زمینه‌ای |
سندرم درد پاتلوفمورال (زانوی دوندگان) چیست؟
سندرم زانوی دونده یا پاتلوفمورال معمولاً به دلیل مشکلات بین کاسه زانو و استخوان ران ایجاد می‌شود. به این صورت که به دلیل دویدن زیاد، عضلات اطراف لگن و کاسه زانو در یک راستا قرار نمی‌گیرد و به همین دلیل دچار ساییدگی و درد می‌شود. درد این عارضه در جلوی زانو و اطراف کاسه زانو است. این سندرم معمولاً در افراد ورزشکار که دوندگی زیادی دارند یا زیاد می‌پرند و همچنین نوجوانان و جوانان ایجاد می‌شود. درمان این عارضه شامل اقدامات و مراقبت‌های اولیه، فیزیوتراپی و در موارد بسیار شدید جراحی است.
آرتروز
| سایر علائم |
|---|
| – درد در هنگام صاف کردن زانو – درد در جلوی زانو – حساسیت به لمس – احساس ساییدگی زانو در هنگام راه رفتن – تورم و التهاب در کشکک زانو – خشکی و سفتی زانو مخصوصاً در صبح |
| عوامل و ریسک فاکتور |
| – سن – اضافه‌وزن – آسیب‌های تکرارشونده – ژنتیک |
آرتروز زانو چیست؟
یکی از شایع‌ترین مشکلات مربوط به زانودردها ساییدگی مفاصل یا همان آرتروز است. در اصل آرتروز یک فرآیند تخریبی است که به‌واسطه آن غضروف مفصل زانو به‌تدریج از بین می‌رود و استخوان‌ها روی یکدیگر ساییده می‌شوند. معمولاً این مشکل در سنین بالا، و همچنین به دلیل فشار زیاد بر روی مفصل به دلیل تکرار یک آسیب و یا اضافه‌وزن بروز پیدا می‌کند. علت درد زانو در هنگام راه رفتن درصورتی‌که از آرتروز باشد، به دلیل تحلیل بافت غضروفی و سایش استخوان‌ها در حین حرکت به وجود می‌آید. متأسفانه، آرتروز زانو درمانی ندارد و تنها میتوان از پیشرفت آن جلوگیری کرد و با کاهش وزن و فیزیوتراپی و ورزش، از شدت درد کاست. در موارد بسیار شدید آرتروز نیز ممکن است نیاز به جراحی تعویض مفصل زانو باشد.
پارگی مینیسک
| سایر علائم |
|---|
| – درد در جلوی زانو – پشت زانو یا کنار آن – قفل شدن زانو – تورم زانو |
| عوامل و ریسک فاکتور |
| – در ورزشکاران فوتبال، اسکی و بسکتبال بیشتر اتفاق می‌افتد – چرخش یا ایستادن ناگهانی – داشتن سابقه آرتریت روماتوئید – افزایش سن – آسیب قبلی – بلند کردن اجسام سنگین |
پارگی مینیسک زانو چیست؟
مینیسک در واقع بافت همبندی است که در زانو هم جلوی ضربه را می‌گیرد و هم باعث محافظت از استخوان در طی حرکت می‌شود. ضربه به زانو و یا فرودآمدن شدید روی زانو یکی از عواملی است که میتواند باعث پارگی مینیسک زانو شود. این پارگی ممکن است همراه با کشیدگی یا پارگی رباط صلیبی نیز باشد. بنابراین اگر پس از یک حادثه و آسیب‌دیدگی زانو، حین راه رفتن احساس زانودرد می‌کنید، ممکن است به دلیل پارگی مینیسک رخ داده باشد. پارگی مینیسک زانو با استراحت و فیزیوتراپی درمان می‌شود ولی زمان‌بر است. همچنین فیزیوتراپی برای کاهش درد و افزایش توان و قدرت زانو توصیه می‌شود. درصورتی‌که میزان پارگی شدید باشد نیاز به عمل جراحی است.
بورسیت
| سایر علائم |
|---|
| – درد شدید مخصوصاً در هنگام تکان دادن مفاصل – حساسیت موضعی به لمس – قرمزی و تورم – محدودیت دامنه حرکت مفاصل |
| عوامل و ریسک فاکتور |
| – ورزش‌هایی که فشار زیادی به‌زانو می‌آورند – انجام کارهایی که نیاز به دوزانو نشستن مکرر دارد – ضربه مستقیم به‌زانو – افزایش سن و تحلیل مایع مفصلی – اضافه‌وزن – بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت یا نقرس – ضعف عضلات – زانوی پرانتزی یا ضربدری – آرتروز |
بورسیت چیست؟
بورسیت با اسم التهاب کیسه‌های بورسا نیز شناخته می‌شود. بورسا کیسه‌های بسته و مملو از مایع هستند که به‌عنوان بالشتک ضربه‌گیر در بین مفاصل از اصطکاک بین آن‌ها جلوگیری می‌کند و همچنین کمک می‌کند تا روان‌تر عمل کنند. معمولاً به دلایل اضافه‌وزن، ضربه یا فشار مداوم به زانو التهاب بورسیت زانو رخ می‌دهد. درصورتی‌که حین راه رفتن احساس شود که زانو به اندازه کافی باز نمی‌شود و همچنین دردناک است، امکان دارد به دلیل بورسیت این مشکل رخ داده باشد. بورسیت زانو را میتوان با استراحت، و اقدامات اولیه، تزریق استروئید به محل درد، استفاده از آتل، فیزیوتراپی، و در موارد بسیار شدید با عمل جراحی درمان کرد.
تاندونیت کشکک زانو (زانوی جامپر)
| سایر علائم |
|---|
| – درد در هنگام صاف کردن زانو – درد در جلوی زانو – حساسیت به لمس – احساس ساییدگی زانو در هنگام راه رفتن – تورم و التهاب در کشکک زانو – خشکی و سفتی زانو مخصوصاً در صبح |
| عوامل و ریسک فاکتور |
| – فعالیت بیش‌ازحد زانو در ورزش‌هایی مثل بسکتبال، والیبال که نیاز به پریدن دارند. – ضعیف شدن عضلات چهار سر ران – ناهنجاری‌های استخوانی مثل پای ضربدری یا پرانتزی – کفش نامناسب |
تاندونیت کشکک زانو چیست؟
تاندون کشکک زانو، تاندونی قدرتمند است که عضلات چهار سر ران را به استخوان کشکک متصل می‌کند. سندرم زانوی جامپر یا تاندونیت کشکک عارضه‌ای است که به دلیل فعالیت‌های زیاد ورزشی که نیاز به پریدن دارند مثل بسکتبال، دویدن و یا دوچرخه‌سواری به وجود می‌آید. معمولاً در این ورزش‌ها تاندون تحت فشار قرار می‌گیرد و تحریک و ملتهب می‌شود. درد تاندونیت کشکک با افزایش فشار روی زانو، مثلاً هنگام راه رفتن، تشدید می‌شود. درمان این عارضه شامل اقدامات و مراقبت‌های اولیه، فیزیوتراپی و در موارد بسیار شدید جراحی است.
پای ضربدری و پای پرانتزی
| سایر علائم |
|---|
| – درد در هنگام پیاده‌روی، دویدن یا بالا رفتن از پله‌ها – التهاب و تورم در اطراف زانو – قفل شدن و گیرکردن زانو – تق‌تق کردن یا سائیدگی زانو در حین حرکت – احساس ضعف در زانو – تغییر شکل زانو مثل خم شدن به خارج یا داخل |
| عوامل و ریسک فاکتور |
| – نامشخص – مادرزادی – عوامل زمینه‌ای مانند بیماری بلانت و راشیتیسم |
پای ضربدری و پرانتزی چیست؟
هنگامی‌که زانوها تراز قرار نگیرند، یعنی ضربدری یا پرانتزی باشند، هنگام راه‌رفتن کاسه زانو میتواند به یک طرف مفصل زانو فشار مضاعفی وارد کند و در نتیجه باعث ایجاد درد حین راه‌رفتن شود. زانوی پرانتزی و ضربدری معمولاً علت مشخصی ندارند و به‌صورت مادرزادی و یا بر اثر بیماری‌های زمینه‌ای مانند نرمی‌استخوان و یا بیماری بلانت به وجود آیند. درمان پای ضربدری و پرانتزی در سنین پایین راحت‌تر خواهد بود و از طریق گچ‌گیری، بریس و در موارد شدید جراحی اصلاح رشد انجام می‌شود. اما در بزرگسالی جراحی تنها راه اصلاح این عارضه‌ها است.
سندرم ITBS
| سایر علائم |
|---|
| – درد در قسمت بیرونی و مخصوصاً بالای زانو – به‌تدریج درد با انجام فعالیت‌های بدنی بدتر می‌شود – حساسیت به لمس در ناحیه درد – احساس سوزش یا تیرکشیدن در امتداد ران |
| عوامل و ریسک فاکتور |
| – شایع در ورزشکاران – ضعف عضلات لگن و باسن – ناهنجاری‌های پا مثل کف پای صاف و یا پای پرانتزی |
سندرم ITBS چیست؟
این سندرم که نام کامل آن Iliotibial Band Syndrome است به التهاب نوار الیوبیتال اشاره دارد و باعث درد در ناحیه بیرونی زانو می‌شود. نوار الیوبیتال در اصل یک تاندون پهن و بلند است که در سطح خارجی ران قرار دارد و از لگن تا پایین زانو کشیده شده است. درد آن شامل احساس سوزش نیز می‌شود که گاهی از ران تا بالای باسن نیز ادامه دارد. ممکن است فقط هنگامی‌که در حال پیاده‌روی، دویدن و یا ورزش کردن هستید متوجه این درد شوید. همچنین در این هنگام اگر به پا ضربه‌ای بخورد شدیدتر می‌شود و یا حتی ممکن است در اواخر تمرین پدیدار شود. این سندرم با استراحت و مراقبت‌های اولیه، تزریق استروئید، و فیزیوتراپی به راحتی قابل درمان است.
تشخیص قطعی علت زانودرد هنگام پیاده‌روی چگونه است؟
معاینه فیزیکی
در طول معاینه فیزیکی پزشک شما احتمالاً موارد زیر را بررسی می‌کند:
- زانوی شما را از نظر درد، حساسیت، تورم، کبودی و گرما بررسی می‌کند.
- به شما می‌گوید ساق پایتان را تکان دهید تا متوجه شود چقدر قادر هستید تا آن را در جهات مختلف حرکت بدهید.
- برای بررسی یکپارچگی مفصل شما آن را می‌کشد و یا فشار می‌دهد.
معاینات عکس‌برداری
در برخی موارد ممکن است پزشک شما درخواست عکس‌برداری‌های زیر را بدهد:
اشعه ایکس (Xray)
در ابتدا ممکن است از شما بخواهد که یک عکس ایکس ری تهیه کنید تا در مورد شکستگی استخوان یا از بین رفتن مفاصل اطمینان حاصل کند.
سی‌تی‌اسکن (CTscan)
سی‌تی اسکن به معنی عکس‌برداری از زوایای مختلف است تا یک عکس مقطعی از داخل بدن شما تهیه شود. سی‌تی‌اسکن میتواند در تشخیص مشکلات استخوان و شکستگی‌های ظریف کمک‌کننده باشد. نوع خاصی از سی‌تی‌اسکن میتواند زمانی که حتی مفصل نیز ملتهب نیست نقرس را شناسایی کند.
سونوگرافی
این تکنولوژی از امواج صوتی جهت تهیه عکس‌هایی استفاده می‌کند که بافت‌های داخلی و اطراف زانو را به‌خوبی نشان دهد. در طول سونوگرافی شاید نیاز باشد تا پزشک شما زانویتان را در موقعیت‌های مختلفی برای عکس‌برداری قرار دهد تا مشکلات آن را به‌خوبی شناسایی کند.
عکس MRI
این تکنولوژی از امواج رادیویی و یک آهنربای قدرتمند برای تهیه عکس‌های سه‌بعدی از داخل زانوی شما استفاده می‌کند. این تست برای تشخیص آسیب‌های بسیار ظریف مثل آسیب به بافت‌های نرم شامل رباط‌ها، تاندون‌ها، غضروف‌ها و ماهیچه‌ها مفید است.
تست‌های آزمایشگاهی
درصورتی‌که پزشک شما تشخیص نوعی عفونت یا التهاب را بدهد، ممکن است توصیه کند که تست‌های آزمایشگاهی مثل تست خون را بدهید. همچنین نوع دیگری از تست به نام “آرتروسنتز” برای زانو وجود دارد به این صورت که مقدار کمی از مایع داخل مفصل شما با یک سوزن خارج می‌شود و برای تجزیه‌وتحلیل به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
سؤالات متداول
آیا زانودرد در هنگام راه رفتن خطرناک است؟
زانودرد در هنگام راه رفتن بهتنهایی خطرناک نیست ولی تشدید آن ممکن است نشاندهنده یک مشکل جدیتر باشد. اگر زانودرد دارید در ابتدا از درمانهای خانگی برای کاهش درد استفاده کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
درصورتی‌که زانودرد شما شدید است و همچنین با علائمی مثل تورم، درد و گرما همراه است. همچنین درصورتی‌که زانوی شما قفل می‌شود یا تحمل وزنتان را روی زانو ندارید و برای راه رفتنتان مشکل دارید باید به پزشک مراجعه کنید.
آیا استراحت کردن باعث بهبود زانودرد می‌شود؟
یکی از روش‌هایی که در انواع زانودردها به‌عنوان درمان اولیه توصیه می‌شود استراحت است. چون بیشتر زانودردها به علت فعالیت‌های بدنی و ورزشی به وجود می‌آیند بنابراین استراحت به ریکاوری و بهبود زانوی شما کمک می‌کند.
آیا میتوانم موقع راه رفتن زانوبند ببندم؟
استفاده از زانوبند یکی از روشهای مفید برای کاهش درد زانو در هنگام راه رفتن است. البته لازم است شما با یک متخصص طب فیزیکی صحبت کنید لزوم استفاده از زانوبند و مقدار استفاده از آن را به شما بگوید.
استفاده از بریس یا بانداژ میتواند روی بهبود درد زانو مؤثر باشد؟
بله میتوان در هنگام راه رفتن برای کاهش فشار روی مفاصل و بهبود درد زانو از بانداژ یا بریس استفاده کرد.
آیا میتوانم برای درمان زانودرد از داروهای ضد درد بدون نسخه استفاده کنم؟
بله داروهایی مثل استامینوفن یا ایبوپروفن می‌توانند کمک کنند تا درد زانو را برطرف نمایید. قبل از مصرف هرگونه دارو با پزشک خود مشورت نمایید.
