آرتریت سپتیک یکی از جدی ترین و خطرناک ترین اختلالات مفصلی است. عارضه مورد بحث، در اثر ورود میکروارگانیسم ها (عمدتاً باکتری ها) به فضای مفصل ایجاد می شود. این بیماری که با عنوان عفونت مفصل نیز شناخته می شود، می تواند منجر به تخریب سریع بافت مفصلی شود. در صورت عدم درمان فوری، به ناتوانی دائمی یا حتی تهدید جان بیمار بینجامد. تشخیص به موقع و درمان مؤثر این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است.
چه در کودکان و چه در بزرگسالان، آرتریت سپتیک یک اورژانس پزشکی محسوب می شود. علائم آن می تواند ناگهانی بروز کند و شامل تب بالا، درد شدید مفصل، تورم و محدودیت حرکتی شود. این بیماری بیشتر در مفاصل بزرگ مانند زانو، لگن و شانه دیده می شود، اما امکان درگیری هر مفصلی وجود دارد.
پیشرفت سریع آرتریت سپتیک ناشی از فعالیت میکروبی شدید در فضای مفصلی است. اگر فردی دچار درد ناگهانی و غیرقابل توضیح در مفاصل همراه تب شد، باید هر چه سریع تر به مراکز درمانی مراجعه کند. در این مقاله به طور جامع به بررسی علائم، علل، تشخیص، درمان آرتریت سپتیک و راهکارهای پیشگیری از آن می پردازیم. پس تا انتها با کلینیک ارتوپدی سعادت آباد همراه باشید.
علائم آرتریت سپتیک
علائم عفونت مفصلی معمولاً به طور ناگهانی ظاهر می شوند. این علائم شامل درد شدید در مفصل، تب بالا، لرز، تورم و محدودیت حرکتی هستند. جالب است بدانید که علائم می توانند به سرعت پیشرفت کنند؛ حتی ظرف چند ساعت تا چند روز باعث ناتوانی قابل توجه در حرکت شوند. عفونت مفصل معمولاً مفاصل بزرگ مانند زانو، لگن یا شانه را درگیر می کند؛ اما در کودکان ممکن است مچ یا آرنج هم تحت تأثیر قرار گیرد.
در بسیاری از موارد، پوست روی مفصل مبتلا ممکن است قرمز و گرم شود، نشانه ای از التهاب حاد و فعال است. علاوه بر این، بیماران اغلب دچار ضعف عمومی، بی اشتهایی و احساس بیماری شدید می شوند. در موارد پیشرفته تر، ترشح چرکی از مفصل یا بی حسی در ناحیه درگیر مشاهده می شود. تمامی این نشانه ها باید به عنوان اورژانس پزشکی تلقی شوند.
همانطور که گفتیم، یکی از چالش های اصلی در تشخیص علائم عفونت در مفصل، شباهت علائم با علائم بیماری های دیگر است. از جمله این بیماری ها می توان به نقرس و روماتیسم مفصلی اشاره کرد. بنابراین هر نوع درد مفصل به همراه تب و تورم، باید جدی گرفته شود. در این شرایط حتما باید این پرسش جدی مطرح شود که آیا بیمار دچار آرتریت سپتیک نشده است؟ تشخیص به موقع می تواند از آسیب های غیرقابل بازگشت مفصلی جلوگیری کند.
علل بروز آرتریت سپتیک
علت اصلی عفونت در مفصل، ورود عامل عفونی (معمولاً باکتری) به فضای مفصلی است. این عامل ممکن است از طریق جریان خون پس از یک جراحت، یا در نتیجه عفونت در ناحیه ای از بدن ایجاد شود. خوب است بدانید که عفونت در پوست، ریه یا مجاری ادراری می تواند به درون مفصل سرایت کند. شایع ترین باکتری عامل این بیماری استافیلوکوکوس اورئوس است، اما سایر میکروارگانیسم ها نیز ممکن است نقش داشته باشند.
در برخی موارد، به ویژه پس از جراحی های مفصلی یا تزریق های داخل مفصلی، احتمال انتقال میکروب به مفصل افزایش می یابد. همچنین در افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، خطر ابتلا به این بیماری بیشتر است. بیماران دیابتی، مبتلایان به ایدز یا بیماران تحت درمان با داروهای سرکوب کننده ایمنی، بیش از دیگران در معرض عفونت مفصلی قرار دارند. استفاده از مفاصل مصنوعی نیز ریسک عفونت مفصل را بالا می برد. عوامل مستعد کننده دیگر عبارتند از:
- مصرف مواد مخدر تزریقی
- بیماری های زمینه ای مانند آرتریت روماتوئید
- آسیب های فیزیکی به مفصل
آگاهی از این علل می تواند در پیشگیری و شناسایی زودهنگام بیماری بسیار مؤثر باشد. درمان عفونت های مفصلی در صورتی موفقیت آمیز خواهد بود که منشأ عفونت سریعاً شناسایی و مهار شود.
انواع آرتریت سپتیک
عفونت مفصلی را می توان براساس نوع عامل عفونی و شرایط بروز، به چند دسته تقسیم کرد. یکی از انواع اصلی آن عفونت مفصلی باکتریایی است که بیشترین شیوع را دارد. این بیماری معمولاً توسط استافیلوکوک یا استرپتوکوک ایجاد می شود. نوع باکتریایی معمولاً سریع پیشرفت می کند و نیازمند درمان فوری با آنتی بیوتیک است. عفونت مفصل در این نوع می تواند منجر به تخریب مفصل در مدت کوتاه شود.
نوع دیگر عفونت مفصلی ویروسی است که عمدتاً در کودکان دیده می شود و معمولاً خود محدود شونده است؛ به این معنا که با مراقبت حمایتی و بدون نیاز به آنتی بیوتیک برطرف می شود. با این حال، باید بین آرتریت ویروسی و انواع باکتریایی تمایز قائل شد؛ چرا که روش های درمانی متفاوتی دارند. درمان اشتباه ممکن است موجب عوارض جبران ناپذیر شود.
نوع سوم آرتریت قارچی یا مزمن است. نوع قارچی بیشتر در بیماران دارای نقص ایمنی یا افرادی که طولانی مدت در بیمارستان بستری بوده اند دیده می شود. این نوع از بیماری به کندی پیشرفت می کند اما در صورت عدم درمان، به شدت آسیب زا خواهد بود. شناخت نوع دقیق عفونت در مفصل برای انتخاب روش درمان مؤثر اهمیت بالایی دارد.
نحوه تشخیص آرتریت سپتیک
تشخیص عفونت در مفصل نیازمند بررسی های دقیق بالینی و آزمایشگاهی است. اولین گام، معاینه فیزیکی بیمار توسط پزشک متخصص است. معاینه بالینی شامل ارزیابی مفصل دردناک، بررسی دامنه حرکت، وجود تورم و داغی موضعی می شود. همراهی این علائم با تب، شک بالینی را به نفع عفونت مفصل تقویت می کند.
برای تأیید تشخیص، از روش هایی مانند آسپیره کردن مایع مفصلی استفاده می شود؛ در این روش، مایعی از مفصل استخراج شده و از نظر وجود سلول های التهابی، باکتری و میزان قند و پروتئین بررسی می شود. همچنین کشت میکروبی مایع مفصل برای شناسایی دقیق عامل بیماری ضروری است. افزایش تعداد گلبول های سفید و بالا بودن ESR و CRP در آزمایش خون نیز نشانه ای از وجود التهاب حاد است.
تصویربرداری با رادیوگرافی، اولتراسونوگرافی یا MRI برای بررسی ساختار مفصل و میزان آسیب مفصلی انجام می شود. تشخیص زودهنگام نه تنها برای انتخاب صحیح روش درمان بلکه برای جلوگیری از تخریب مفصل ضروری است. درمان عفونت در مفصل باید بر اساس یافته های آزمایشگاهی و بالینی و با نظارت پزشک متخصص صورت گیرد.
راه های درمان آرتریت سپتیک
درمان عفونت مفصلی باید فوراً آغاز شود تا از تخریب مفصل و گسترش عفونت به سایر نواحی بدن جلوگیری گردد. اولین قدم، تجویز آنتی بیوتیک وریدی قوی براساس نوع میکروارگانیسم شناسایی شده است. درمان معمولاً با آنتی بیوتیک های مختلف آغاز می شود و پس از مشخص شدن عامل دقیق، داروی مناسب جایگزین می گردد.
در موارد شدید یا زمانی که آنتی بیوتیک پاسخ مناسبی ندهد، از جراحی کمک گرفته می شود. در این شرایط، جراحی شست و شوی مفصل (آرتروسکوپی) یا تخلیه عفونت به روش باز، ضرورت پیدا می کند. این مداخله به کاهش بار میکروبی، کاهش التهاب و بازگشت عملکرد مفصل کمک می کند. در برخی موارد، به خصوص در بیماران دارای مفصل مصنوعی، ممکن است نیاز به تعویض مفصل وجود داشته باشد.
درمان آرتریت سپتیک تنها محدود به کنترل عفونت نیست؛ بلکه شامل استراحت مفصل، مراقبت تغذیه ای و پیگیری های مداوم نیز می شود. مدت درمان معمولاً چند هفته است و نیاز به پایش مداوم پارامترهای التهابی دارد. پیروی دقیق از تجویزات پزشکی، نقش مهمی در موفقیت درمان و پیشگیری از عود بیماری دارد.
مراقبت ها و توانبخشی بعد از درمان آرتریت سپتیک
پس از کنترل عفونت، مرحله مراقبت و توانبخشی برای بازگرداندن عملکرد مفصل آغاز می شود. فیزیوتراپی نقش بسیار مهمی در این مرحله دارد. با تمرینات تدریجی، می توان به بهبود دامنه حرکتی و جلوگیری از خشکی مفصل کمک کرد. این اقدامات باید تحت نظر فیزیوتراپیست متخصص و مطابق با دستور پزشک انجام شود.
تغذیه مناسب، مصرف داروهای ضد التهاب و انجام تمرینات روزانه از دیگر اقدامات حمایتی در دوران نقاهت است. بیمارانی که تحت جراحی قرار گرفته اند، باید از نظر علائم عود عفونت یا عوارض جانبی داروها پایش شوند. همچنین مراقبت از زخم جراحی و رعایت بهداشت ناحیه مفصلی اهمیت دارد.
بازگشت به فعالیت های روزمره باید به تدریج و پس از اطمینان از بهبودی کامل صورت گیرد. در صورتی که درمان آرتریت سپتیک به درستی انجام شده باشد، بیمار می تواند به عملکرد کامل مفصل دست یابد؛ اما در موارد پیشرفته ممکن است محدودیت هایی باقی بماند. آموزش به بیمار درباره مراقبت های پس از ترخیص، بخش جدایی ناپذیر از فرآیند درمان است. در کلینیک ارتوپدی سعادت آباد، درمان و پیگیری های پس از آن با بالاترین کیفیت ممکن به شما ارائه می شود.
پیشگیری از آرتریت سپتیک
پیشگیری از آرتریت سپتیک نیازمند رعایت بهداشت عمومی و مراقبت های خاص در بیماران پرخطر است. ضدعفونی دقیق زخم ها، کنترل بیماری های مزمن مانند دیابت و اجتناب از تزریقات غیر استریل بسیار مهم هستند. همچنین، بیماران دارای مفصل مصنوعی باید از هرگونه عفونت سیستمیک محافظت شوند.
در بیماران با ضعف سیستم ایمنی، مشاوره منظم با پزشک، واکسیناسیون مناسب و رعایت دستورالعمل های بهداشتی از اهمیت زیادی برخوردار است. در افرادی که تحت عمل ارتوپدی قرار می گیرند، استفاده از آنتی بیوتیک پیشگیرانه و رعایت اصول استریل در اتاق عمل مهم است. این موارد می تواند احتمال عفونت مفصل را کاهش دهد.
آگاهی جامعه پزشکی و عموم مردم از خطرات عفونت مفصلی، نقش مؤثری در کاهش شیوع این بیماری دارد. با آموزش بیماران در زمینه علائم هشداردهنده و تشویق به مراجعه زودهنگام، می توان از بروز موارد شدید جلوگیری کرد.
سخن آخر
آرتریت سپتیک یک بیماری جدی و خطرناک است. اگر این بیماری به موقع تشخیص داده نشود، می تواند به آسیب های غیرقابل جبران مفصلی منجر شود. شناخت علائم اولیه، آگاهی از علل بروز، و دریافت درمان مناسب، گام های حیاتی در کنترل این بیماری هستند. عفونت مفصل، برخلاف بسیاری از اختلالات دیگر، نیازمند مداخله فوری و دقیق است. درمان عفونت مفصل نباید تنها به مصرف آنتی بیوتیک محدود شود؛ بلکه باید به عنوان یک روند چند مرحله ای شامل توانبخشی و پیگیری های دقیق در نظر گرفته شود. شما می توانید برای درمان و تشخیص این بیماری به کلینیک ارتوپدی سعادت آباد مراجعه نمایید.
