نکروز آواسکولار چیست؟

نکروز آواسکولار، یا همان بافت ‌مردگی بی‌ خونی، یکی از اختلالات جدی در حوزه ارتوپدی است. این عارضه در اثر کاهش یا قطع جریان خون به بخشی از استخوان ایجاد می‌ شود. وقتی خون‌ رسانی به استخوان به هر دلیلی دچار اختلال شود، سلول‌ های استخوانی از دریافت اکسیژن و مواد مغذی محروم می مانند. در چنینی شرایطی، سلول های استخوانی به ‌تدریج می ‌میرند. این فرآیند منجر به تضعیف ساختار استخوان، از بین رفتن عملکرد طبیعی مفصل و در نهایت فروپاشی بخش درگیر می ‌شود. بیماری معمولاً بدون علامت آغاز می ‌شود و به همین دلیل ممکن است تا مدت ‌ها تشخیص داده نشود؛ اما با پیشرفت آن، فرد دچار درد مزمن، محدودیت حرکت و ناتوانی ‌های عملکردی در مفاصل می ‌شود.

بافت مردگی بی خونی اغلب در مفاصل بزرگی مانند لگن، زانو، شانه و مچ پا دیده می ‌شود. در صورت عدم درمان مناسب، بیمار نیاز به جراحی ‌های سنگین مانند تعویض مفصل خواهد داشت. عوامل متعددی از جمله آسیب ‌های فیزیکی، مصرف برخی داروها، بیماری‌ های زمینه‌ ای و سبک زندگی در بروز این بیماری نقش دارند. از آنجا که تشخیص زودهنگام نقش مهمی در موفقیت درمان دارد، آگاهی از علائم اولیه و پیگیری نزد متخصص ارتوپدی بسیار حیاتی است.

در این مقاله، به ‌طور علمی و دقیق به بررسی کامل نکروز آواسکولار، علائم، دلایل، روش‌ های تشخیص و درمان آن پرداخته ‌ایم. اگر دچار دردهای استخوانی بی ‌دلیل و مزمن هستید، خواندن این مطلب می ‌تواند گام اول در مسیر آگاهی و درمان باشد. پس تا انتهای این مطلب با کلینیک ارتوپدی سعادت آباد همراه باشید.

علائم نکروز آواسکولار

تشخیص هر بیماری ابتدا با مشاهده علائم اولیه صورت می پذیرد. اما نقطه مبهم بافت مردگی بی خونی، بی علامت بودن آن است. به عبارت دیگر، علائم نکروز آواسکولار معمولاً در مراحل ابتدایی قابل ‌تشخیص نیستند. بیماری به‌ صورت خاموش شروع شده و به‌ مرور با پیشرفت خود، نشانه‌ های بالینی ظاهر می‌ شوند. برخی از بیماران علائمی چون درد تدریجی و مداوم در ناحیه درگیر شده را گزارش می دهند. این درد به‌ خصوص در لگن و زانو شدیدتر از سایر نقاط است.

محدودیت حرکتی مفصل و دشواری در انجام حرکات روزمره از دیگر علائم نکروز آواسکولار است. اکثر بیماران از التهاب و تورم در ناحیه آسیب ‌دیده شکایت دارند. همچنین گزارش می کنند که درد بیشتر در هنگام ایستادن طولانی یا انجام فعالیت بدنی بروز می کند. در موارد پیشرفته، تغییر فرم و انحنای مفصل نیز گریبان بیماران را خواهند گرفت.

خوب است بدانید که علائم بافت مردگی خونی ممکن است با سایر بیماری ‌های مفصلی مانند آرتروز یا روماتیسم اشتباه گرفته شود. از همین رو، تشخیص دقیق نیازمند بررسی ‌های تخصصی است. در صورت مشاهده هر یک از علائم نکروز آواسکولار در خود یا اطرافیانتان، باید سریعا تحت نظر پزشک قرار بگیرید. برای این منظور می توانید به کلینیک ارتوپدی سعادت آباد مراجعه نمایید.

علت بروز نکروز آواسکولار

علت نکروز آواسکولار در اغلب موارد به کاهش یا انسداد جریان خون در ناحیه استخوانی باز می ‌گردد. بدون اکسیژن و مواد مغذی، سلول‌ های استخوانی به ‌تدریج می ‌میرند و ساختار استخوانی تحلیل می ‌رود. از جمله عوامل مؤثر در ایجاد این بیماری می توان موارد زیر را نام برد:

در برخی از بیماران نیز علت مشخصی یافت نمی ‌شود که به آن نکروز آواسکولار ایدیوپاتیک گفته می ‌شود.

تشخیص نکروز آواسکولار

مانند هر بیماری دیگری، تشخیص بیماری بافت مردگی بی خونی به‌ کمک معاینه بالینی دقیق انجام می شود. در شروع درمان، پزشک ابتدا سابقه پزشکی بیمار را مورد بررسی قرار می دهد. سپس در مراحل بعدی، با استفاده از ابزارهای تصویربرداری پیشرفته می توان این بیماری خاموش را تشخیص داد.

در معاینه فیزیکی، پزشک به بررسی درد، دامنه حرکت و واکنش به لمس در مفصل می پردازد. این کار شواهد اولیه را به سمع و نظر پزشک می رساند و بیمار به تصویربرداری ارجاع داده می شود. تصویربرداری با اشعه ایکس (X-ray)، برای بررسی تغییرات استخوانی در مراحل پیشرفته تجویز می شود.

در مواردی نیز ممکن است بیمار نیاز به MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) داشته باشد. این تصویربرداری، مؤثرترین روش برای تشخیص نکروز در مراحل اولیه است. البته برای موارد خاص و شدیدتر، ممکن است از CT اسکن نیز کمک گرفته شود. سی تی اسکن جهت ارزیابی ساختار استخوان مورد استفاده قرار می گیرد.

برای برخی بیماران لازم است که جهت بررسی فعالیت سلولی در نواحی مشکوک، از اسکن استخوان (Bone Scan) بهره بگیرند. این روش های تشخیصی، به صلاحدید پزشک روی بیمار اعمال می شود. نتایج این آزمایش ها می توان پزشک را به سمت انتخاب روش درمانی صحیح و دقیق سوق دهد.

به خاطر داشته باشید که نادیده گرفتن دردها و علائم می تواند شرایط شما را بدتر کند. تشخیص به ‌موقع می ‌تواند از تخریب کامل مفصل جلوگیری کرده و درمان ‌های محافظه‌ کارانه را ممکن سازد.

روش های درمان نکروز آواسکولار

هر بیماری که به عارضه بافت مردگی بی خونی دچار می شود، نمی تواند از یک درمان واحد استفاده کند. درمان نکروز آواسکولار بسته به مرحله پیشرفت بیماری، محل درگیری و وضعیت کلی بیمار متفاوت است. رویکردهای درمانی به دو دسته غیرجراحی و جراحی تقسیم می ‌شوند. روش های درمان نکروز آواسکولار عبارتند از:

درمان ‌های غیرجراحی

در مراحل اولیه، می ‌توان از روش ‌های محافظه ‌کارانه برای جلوگیری از پیشرفت بیماری استفاده کرد. برای مثال، استفاده از داروهای ضدالتهاب و مسکن برای کاهش درد بسیار رایج است. در مواردی که اختلال جریان خون مطرح است، پزشک از داروهای ضدانعقاد خون کمک می گیرد. همچنین به بیمار توصیه می شود تا فعالیت‌ های فیزیکی سنگین را برای کاهش فشار روی مفصل، محدود کند.

برای برخی بیماران نیز بسته به روند پیشرفت بیماری فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی تجویز می شود. این درمان برای حفظ دامنه حرکتی مفصل توصیه می شود. البته تمامی بیماران به فیزیوتراپی نیاز ندارند و تشخیص این مورد به نظر پزشک معالج وابسته است. برای بیماران با وزن بالا یا اسکلت ضعیف، استفاده از وسایل کمکی مانند عصا برای کاهش وزن واردشده به مفصل توصیه می شود.

درمان‌ های جراحی

در صورت پیشرفت بیماری یا عدم پاسخ به درمان ‌های غیرجراحی، باید از روش های تهاجمی تری برای درمان بیماری بهره گرفت. برای مثال، یکی از رایج ترین روش های درمان تهاجمی، دکمپرشن هسته‌ ای (Core Decompression) نام دارد. این درمان جهت کاهش فشار داخل استخوان برای بازسازی جریان خون انجام می شود.

بیمارانی که بخش زیادی از استخوان خود را از دست داده اند، کاندید پیوند استخوان می شوند. این درمان برای جایگزینی بخش آسیب ‌دیده با بافت سالم انجام می شود.

روش درمانی دیگری که بسیار رایج است، استئوتومی نام دارد. این درمان جهت تغییر زاویه استخوان برای کاهش فشار روی ناحیه نکروز انجام می پذیرد.

بیمارانی که شرایط وخیم تری دارند، باید تعویض کامل مفصل (آرتروپلاستی) انجام دهند. این درمان در مراحل نهایی و تخریب شدید مفصل توصیه می شود.

درمان بافت مردگی بی خونی در مراحل اولیه بسیار موفق ‌تر از مراحل پیشرفته است؛ بنابراین تشخیص زودهنگام آن نقشی کلیدی در روند درمان دارد.

پیشگیری از نکروز آواسکولار

گرچه همه موارد بیماری نکروز آواسکولار قابل پیشگیری نیستند، اما رعایت برخی نکات می ‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد. از جمله این نکات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

برخی از مطالعات نیز نشان داده‌ اند که مصرف منظم ویتامین D و انجام فعالیت‌ های فیزیکی منظم می ‌توانند موثر باشند.

سخن آخر

نکروز آواسکولار یکی از بیماری‌ های کمتر شناخته ‌شده اما بسیار مهم در حوزه ارتوپدی است. این عارضه می‌ تواند زندگی روزمره بیماران را تحت تأثیر قرار دهد. تشخیص به‌ موقع، درمان مناسب و رعایت اصول پیشگیری، از بروز عوارض جدی و ناتوان ‌کننده جلوگیری می کند. اگر شما نیز با علائم این بیماری مواجه هستید، توصیه می ‌شود در اولین فرصت به کلینیک ارتوپدی سعادت آباد مراجعه کنید. در این مسیر، آگاهی نخستین گام به‌ سوی سلامتی است. برای کسب اطلاعات بیشتر، با ما در تماس باشید.